Մեսրո՛պ, հայ դարերուն դիմաց կեցող՝
Դուն ադամանդեայ ապառաժ,
Դուն մանուկներու մերկ ուղեղէն
Մինչեւ հանճարը ցոլքեր ցանող,
Գիտակցութեանց անգի՛ւտ փարոս...
Դուն, որուն կոփիւնը կռանին,
Ժամերուն պէս, րոպէին հետ անդադար,
Իմացական թանգարանի՜ն արձանները մեզ կը ձուլէ...
Դուն աննինջ հսկող, դուն տիտանեան Տեսանող,
Դուն Օրորոցէն մինչ գերեզման,
Մեր մեն մի խօսքին մեն մի շունչին,
Գեղեցկաձայն բացատրիչ...
Դուն բարբառի արարիչ, Բանի իշխան,
Դուն անբաւ բաւիղ տեւողութեան,
Դուն գոյացութեան արգաւանդ հայր,
Դուն լոյսի անիւ, դուն հաւատքի հրաւէր,
Դուն հայրենի հողին վրայ մրրկին պէս բարձրացող
Անտա՜ռ անհուն, անտա՜ռ սրտի,
Որուն մեր մի հաստատաբուն ծառերն հսկայ,
Մէկ մէկ քնար, մէկ մէկ փանդիռ են մեր շունչին...
Մէկ մէկ շեփոր մեր հագագին ռազմական,
Մէկ մէկ պատնէշ ճակատագրի՜ պատուհասին...
Դուն անվատնելի ցորեանի դաշտ, դուն ձրի՜ հաց,
Դուն հունձք հարուստ, եւ դուն հնձան հրաշեկ,
Դուն արբեցութեանց եւ գինիի աւազան,
Որուն մեջ ե՛ս ալ ոսկի սափորս եմ մխրճեր...
Արեւներու ծարաւէս խենթ...
Դուն մեծաթափանց նայուածքներով առաքեալ,
Դուն էիր որ զքեզ երգող ցեղդ այսօրուան,
Հելլեներէն եւ հանճարեղ եւ հրավառ
Ու աշխարհակալ մեծ Հռովմի որդիներէն,
Ու հրապաշտ Պարսիկներէն դրացի,
Մայր-բարբառիդ հիմնաքարովն յակինթ,
Հայկազնեանց մեր շառաւիղն ազատեցիր...
Դուն երկրո՛րդ Աստուած,
Եւ մտածման դուն առաջի՛ն արարիչ...
Դուն բեղո՛ւն բարիք, սրտի՛ աղբիւր,
Գոյներու գանձ, գրութեա՛նց գահ,
Դուն թռչող դարերն մէկզմէկու կամարող
Կամուրջ անգիծ, ուրկից ցեղդ միլիոններով
Կամ պերճօրէն կամ վատաբար,
Կեանքէն ի մահ կուգայ կ'անցնի...

Դուն Հելլեներէն հռչակուած,
Մեծատիտղոս Ակումիտ,
Ո՜վ մենակեաց, ո՜վ Մագիստրոս, ահաւասիկ
Երկու Հայքերն, «Ովսաննա՜ քեզ» կը գոռան...
Եւ ովսաննա Վաղարշապատի Հայրապետին՝
Սահակ Պարթեւ զուգակշիռ արբանեակիդ,
Եւ Վռամշապուհ Արքային,
Որովհետեւ քու մեծ գիւտիդ զօրավիգ,
Մեկն իր խաչին, միւսն իր Սուրին համազօր
Քու քայլերուդ հետ քալելով՝
Արարատեան արշալոյսին,
Դպրութեանց դուռը մեզ բացին...

Ա՛հ, ամբողջ արիւնը քու ուղեղիդ,
Ի՜նչ տենդերէ որպիսի՜ տենդ,
Եւ սարսուռներէ ի՜նչ սարսուռ,
Ի՜նչ գեհենական գալարումէ գալարում,
Եւ վարանքէ վարանք եւ վարկածէ ի վարկած,
Եւ ծովային ծփանքներէն ի ծփանք,
Այլակերպիչ նժարէ մը ուրիշ նժար,
Եւ կշիռէ ի կշիռ, զքե՜զ տարաւ,
Եւ մեն մի հիւլէն քու հոգիիդ,
Մեն մի ճաճանչը քու աչքերուդ,
Մեն մի կաթիլը քու հանճարիդ կայծերուն,
Հողմային հեւքդ եւ խոլ թափը թռիչներուդ,
Աղօթքներուդ յորձանքներն հրեղէն,
Քառասուն օր՝ տիւ եւ գիշեր,
Մենութեանդ մէջ, Մեռեալի մը պէս մենաւոր,
Զքեզ դեպի Տեսիլքդ տարին...
Եւ անուրջի մէջ ծնանող ծաղկի ծիլէն,
Ու բողբոջէն դեռ անբոյս,
Դուն մարող լոյսէն, դուն տեսլական ստուերէն,
Անգոյն գծէն եւ երազի վսեմ վարդէն,
Դուն ոլորտէն, անձայն շեշտէն, անգոյն բառէն,
Դուն ծածանող եւ անարմատ ծուեններէն,
Դաշնակցութեանց Ալփաբետան ստեղծեցիր...
Եւ Չորրորդ դարու Ոսկի սեմէն,
Մինչեւ մեր օրը, մեր արիւնովը մթին՝
Ահաւասիկ Հայ Հանճարը բազմալար,
Քու ձեւերուդ մէջ կը ձուլուի...

Ո՜վ անլուծելի առեղծուած,
Ո՜վ ջղերո՛ւ կայծակէ խուրձ,
Արեան հնոց, անուրջներու անբիծ ծաւալ,
Ո՜վ զարմանալի եւ տեւական զգայախաբ,
Քնարական ահեղաբի՛բ քիմեռատես,
Դուն Աստուածագիծ ծիածան...
Հաշտութեան հուրը մեզ բերող,
Դո՛ւն, տարակոյսին եւ տարտամին տիրապետ,
Դո՛ւն տարօրինակ եւ տարագիծ գմբեթ...
Դո՛ւն մեծ կրքերու կրօնաւոր,
Ա՛յր Աստուծոյ, մտքի՛ եղբայր, քնարի՛ քոյր,
Քու բաժակէդ թո՛յլ տուր որ ես ալ ըմպեմ...

‍

Եւ այսօր, քու սրբութեամբդ սնած՝
Ես ապաժաման քնարահար,
Եւ անվճար ու անարժան երախտագէտ,
Ես՝ քու ցեղիդ հոգիին հայելին քեզ կը բերեմ...
Աչքերուս մեջ անոր աչքէն հուր առի...
Ու իմ խօսքերս անոր սրտէն եմ քաղեր,
Եւ ի՛նչ որ կարդաս ճակտիս վրան,
Ի՛նչ որ կարդաս ժպիտիս մեջ,
Անոր Յոյսո՜վն եմ ես գրած...
Եւ թոյլ տուր այսօր, ո՜վ Մեսրոպ,
Որ Հայոց հողէն մինչեւ աստղերը հասնող
Քու ոսկիէ սանդուխէդ վե՛ր բարձրանամ,
Եւ հաստատաքայլ, աստիճանէ աստիճան
Ու պսակէ ի պսակ եւ լոյսէ ի լոյս,
Իբր զաւակը մտածումիդ,
Ես ի քե՛զ գամ, իմ այս երգս երգելու...



Mesrob, standing before centuries of Armenians
You are a diamond rock, You, a rare beacon of knowledge,
Sowing rays in the bare minds of children
To the minds of those of intellect...
You, whose strike of the hammer,
Like time, with ceaseless moments,
Forge the statues of the museum of intelligence for us...
You, a sleepless guardian, you, a titanic Visionary,
You, the euphonious illustrator of  Our every word, our every breath,
From the cradle to the cemetery...
You, the creator of dialect, the prince of Speech,
You, an infinite labyrinth of persistence, You, the fruitful father of existence,
You, rising on the fatherland like a tempest,
Are an immense forest, a forest of heart
Whose every giant, thick-trunked tree
Are each a harp, are each a mandore of our breath...
Each a bugle of our military fauces,
Each a barricade against the scourge of destiny...
You, a boundless wheat field, you, free bread,
You, insobriety and a pool of wine,
Wherein I, too, have submerged my golden pitcher
Mad from my thirst for the suns...

You, an apostle with a penetrating gaze,
You are who saved your race, choristers of your praise,
From the Hellenes, and from the shrewd and ardent
And conquering sons of great Rome,
And from our fire-worshipping Persian neighbours,
With the hyacinth headstone of your mother-dialect,
You saved the descendants of the people of Haig...
You, a second God
You, the first creator of thought...
You, prolific grace, a fountain of the heart,
A treasure of colours, a throne of compassion,
You, a spiritual arch, bridging centuries to one another,
Over which millions of your people,
Either elegantly or basely, cross from life to death....

You, a High-Ranked Watchman
Appointed by the Hellenes,
Oh hermit, oh Magister, Alas!
The two Hayks proclaim "Hosanna!" to you...
And Hosanna to Sahag Bartev,
The Pontif of Vagharshabad, your equivalent acolyte,
And to King Vramshabouh,
Who were of equal support to your grand discovery.
One with his cross, the other with his Sword,
They walked with your your strides,
Toward Ararad's dawn,
And opened the doors to our Literature.
‍
Oh! All of the blood of Your brain took you
From what fevers to such fever,
And tremors to such tremor,
From what hellish twining to such twine,
And from hesitation to hesitation and hypothesis to hypothesis,
And from sea ripples to ripple,
From a transfigured scale to another scale,
And from balance to balance...  

And a single atom of your soul,
A single ray of your eyes,
A single drop of your genius’ sparks,
Your gale-like panting and the fantastic spurt of your flights,
The fiery vortex of your prayers,
Forty days in solitude, night and day,
Alone like the deceased,
All took you to your Vision...
And from the bud of the flower born in the reverie,
And from the fruitless sprout,
From the dimming light, from the ideal shadow,
From the colourless line and the dream’s noble rose,
From the limit, mute accent, colourless word,
From floating and rootless shreds of rags,
You created the unified Alphabet...
And from the Golden Threshold of the Fourth century
To our day, from our blood in the darkness,
Behold, the multi-stringed Armenian Intellect,
Is moulded in your shapes...

Oh, insolvable enigma,
Oh, lightning-cluster of nerves,
A blood furnace, pure volume of dreams,
Oh, marvelous and lasting delusion,
Passionate frightful-pupiled visionary,
You, God-drawn rainbow...The bearer of the fire of conciliation,
You, ruler of the doubtful and wavering,
You, a whimsical and extraordinary dome...
You, a monk of great passions,
Man of God, brother of the mind, sister of the lyre,
Allow me to drink from your cup as well...
‍
And today, nourished by your sanctity,
I, a tardy lyrist,
And an unpaid and unworthy grateful,
I bring you the mirror of your peoples’ soul...
I took fire from their eyes into mine...
And I have gathered my words from their hearts,
And whatever you read on my forehead,
Whatever you read in my smile,
I have written it all, with their Hope...
And allow me, today–oh, Mesrob!–
To climb up your golden staircase,
Which extends from the land of Armenians to the stars,
And confidently, step by step,
Crown by crown and light by light,
As the child of your thoughts,
And come to you to sing you this song...





Translated from the Armenian into English by Raffi Sarkissian.